8 listopada 1864 r. Kasata klasztorów w Królestwie Polskim

Duchowieństwo polskie czynnie poparło powstanie styczniowe. Nic zatem dziwnego, że carskie represje spadły również na Kościół. Wielu duchownych zostało skazanych na karę śmierci albo zesłano ich na Sybir.

Carat postanowił jednak mocniej uderzyć w Kościół, mając świadomość, że to jeden z najważniejszych bastionów polskości. 8 listopada 1864 roku car Aleksander II podpisał ukaz, na mocy którego zlikwidowano klasztory w Królestwie Polskim. Projekt dekretu przygotował Władimir Czerkaskij, Dyrektor Spraw Wewnętrznych i Oświecenia Publicznego, późniejszy przewodniczący Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim.

Na 155 klasztorów męskich i 42 klasztory żeńskich, do likwidacji przeznaczono 110 klasztorów męskich i 4 żeńskie. 39 klasztorów zamknięto za czynną pomoc powstańcom, natomiast 71 ze względu na niewielką liczby zakonników - w każdym klasztorze miało być co najmniej ośmiu duchownych.

Nie były to jedyne represje, jaki spadły na duchowieństwo. Przedsięwzięto kroki, które miały prowadzić do wygaszania kolejnych klasztorów. Te podzielono na etatowe i ponadetatowe. Według ukazu, te ostatnie nie miały prawa przyjmować nowicjuszy, a gdy liczba zakonników nich spadła poniżej ośmiu, były automatycznie likwidowane.

Dodatkowo, klasztory ograniczono pod względem finansowym - od tej pory miały być utrzymywane przez skarb państwa. Doszła do tego konfiskata majątków, co skutecznie podcinało materialne podstawy Kościoła i ograniczało jego wpływ na społeczeństwo.

Kasację przeprowadzono nocą, z 27 na 28 listopada 1864 roku.

Antykościelne działania caratu wywołały reakcję papiestwa. 30 stycznia 1865 roku kardynał Giacomo Antonelli wysłał ambasadorowi rosyjskiemu w Watykanie Feliksowi Meyendorfowi notę. W piśmie protestowano przeciwko kasacji wskazując na jej nielegalność w świetle prawa międzynarodowego i jego sprzeczność z konkordatem z 1847 roku. W konsekwencji doszło do zerwania stosunków Imperium Rosyjskiego i Stolicy Apostolskiej.