1948 r. Kalendarium wydarzeń w Polsce

1 stycznia 1948 roku  Ziemie Zachodnie zamieszkuje już 5 mln 250 tys. Polaków.

5 stycznia 1948 roku  utworzenie rocznej szkoły oficerskiej dla funkcjonariuszy bezpieczeństwa  publicznego w Legionowie.

7 stycznia 1948 roku  - "Nie matura, lecz chęć szczera, zrobi z ciebie oficera" - początki organizowania w Wojsku Polskim kursów w przyśpieszony sposób kształcących żołnierzy na oficerów.

11 stycznia 1948 roku  seminarium pisarzy w Nieborowie pod hasłem "Pisarze do fabryk i na wieś". Postulowano wysyłanie młodych pisarzy do fabryk i na wieś, by lepiej poznali życie ludzi pracy. Domagano się utworzenia pisma literackiego o masowym, ogólnopolskim nakładzie.

 12 stycznia 1948 roku  decyzja o budowie Fabryki Samochodów  Ciężarowych w Starachowicach.

14 stycznia 1948 roku  przemianowanie Biura Rad Narodowych na Kancelarię Rady Państwa.

16 stycznia 1948 roku  nota polskiego ministerstwa spraw zagranicznych do  rządu  ZSRR  z  prośbą o poparcie starań władz polskich w sprawie reemigracji rodaków z Westfalii.

18 stycznia 1948 roku  powszechna akcja wyprawek dla niemowląt w Polsce - uchwała Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.

20 stycznia 1948 roku  tymczasowe porozumienie z Konsorcjum Przemysłowców Belgijskich w sprawie odszkodowań za interesy belgijskie objęte działaniem ustawy o nacjonalizacji.

21 stycznia 1948 roku Polska reprezentuje  interesy ZSRR w Brazylii po zerwaniu stosunków dyplomatycznych  między  Brazylią a ZSRR.

Układ między RP a Jugosławią w sprawie budowy fabryki prochu w Jugosławii.

26 stycznia 1948 roku  podpisanie w Moskwie umowy między RP a ZSRR o wzajemnych dostawach towarów w latach 1948 - 1952, o dostawach do Polski na warunkach kredytowych urządzeń przemysłowych i o dostawach 200 tys. ton zboża do Polski.

28 stycznia 1948 roku  powołanie Komisji Współpracy z Międzynarodowym Nadzwyczajnym Funduszem Pomocy Dzieciom UNICEF.

Sejm uchwala ustawę o przymusowej pracy i treningu wojskowym dla młodzieży w wieku od 16 - 21 lat.

30 stycznia 1948 roku  rozpoczęcie Zimowych Igrzysk Olimpijskich  w  Sankt-Moritz z udziałem Polaków. Polska reprezentacja  hokejowa  zajmie szóste miejsce.

 31 stycznia 1948 roku  zarządzenie Dyrektora Departamentu Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o niezwalnianiu przestępców wojennych nawet w wypadkach umorzenia dochodzenia, uniewinnienia lub odbycia kary.

6 lutego 1948 roku  odwołanie Karola Kuryluka ze stanowiska redaktora naczelnego "Odrodzenia".

7 lutego 1948 roku  uproszczenie egzaminów państwowych na nauczycieli szkół średnich ogólnokształcących. Jak w przypadku kadry oficerskiej WP ilość będzie ważniejsza niż jakość.

11 lutego 1948 roku  zatwierdzenie obywatelstwa osobom repatriowanym z ZSRR do Polski.

15 lutego 1948 roku  wystawa w Warszawie młodej plastyki polskiej z udziałem: Tadeusza Kantora, Jerzego Nowosielskiego, Mariana Bogusza, Marii Jaremianki, Henryka Stażewskiego, Władysława Strzemińskiego.

18 lutego 1948 roku  deklaracja ministrów spraw zagranicznych   Polski,  Czechosłowacji i Jugosławii przeciwko zjednoczeniu zachodnich stref  okupacyjnych w Niemczech; polityczna jedność Niemiec Zachodnich stworzyłaby zagrożenie europejskiego bezpieczeństwa.

19 lutego 1948 roku  początek organizowania wyjazdów ochotników z Polski do walk partyzanckich w Grecji.

22 lutego 1948 roku  w Łodzi oblatano prototyp samolotu szkolno-treningowego "Junak".

28 lutego 1948 roku Prezes Rady Ministrów zakazuje w urzędach zbiórek pieniędzy na podarki i przyjęcia koleżeńskie.

Rozpoczęcie likwidacji odłogów na Ziemiach Zachodnich. W 1945 roku było ich blisko 8 mln ha, a w 1949 już tylko niewiele ponad 1 mln ha, ostateczna ich likwidacja nastąpi na początku lat pięćdziesiątych.

Zakaz zawierania związków małżeńskich między oficerami Wojska Polskiego a obywatelami innych państw.

29 lutego 1948 roku  w polskiej prasie początek dyskusji o nowej powieści Andrzejewskiego Popiół i diament.

10 marca 1948 roku na wspólnym posiedzeniu kierownictw PPR i PPS zapada decyzja o połączeniu obu partii.

12 marca 1948 roku sformowanie rozkazem Ministra Obrony Narodowej 25 brygad  Powszechnej  Organizacji "Służba Polsce".

13 marca 1948 roku dopuszczenie wykorzystywania więźniów skazanych za przestępstwa gospodarcze jako siły roboczej przy odbudowie kraju.

15 marca 1948 roku uznanie przez Izbę Karną Sądu Najwyższego dobrowolnego udziału w formacjach "Waffen SS" za przestępstwo.

17 marca 1948 roku rozkaz Ministra Obrony Narodowej w sprawie zasad awansowania oficerów - oficerowie przedstawieni do awansu muszą być bezwzględnie oddani ustrojowi demokracji ludowej.

19 marca 1948 roku podpisanie w Paryżu umowy między RP a Republiką Francuską, dotyczącej odszkodowań za interesy francuskie objęte działaniem ustawy o nacjonalizacji.

Podpisanie w  Paryżu  umowy o dostawie do Francji polskiego węgla w latach 1948 - 52.

20 marca 1948 roku założenie Akademii Lekarskich w Szczecinie i Bytomiu.

21 marca 1948 roku pierwszy numer "Przyjaciółki".

3 kwietnia 1948 roku przekazanie Polsce przez władze ZSRR 58 niemieckich przestępców wojennych.

6 kwietnia 1948 roku zwolnienie nauczycieli od egzaminu na nauczycieli religii rzymskokatolickiej.

10 kwietnia 1948 roku utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Centrala Handlowa Przemysłu Motoryzacyjnego "Motozbyt".

14 kwietnia 1948 roku podpisanie w Warszawie kontraktu o współpracy między Centralnym Zarządem Przemysłu Metalowego a Towarzystwem FIAT w Turynie w sprawie budowy fabryki samochodów w Warszawie. Kontrakt zostanie rozwiązany 1 grudnia  1949 roku, w "zamian" ZSRR zaproponuje Polsce produkcję samochodu "pobieda".

16 kwietnia 1948 roku uchwała Komitetu Rady Ministrów ds. Kultury o upaństwowieniu teatrów.

18 kwietnia 1948 roku śmierć w wieku 44 lat Wincentego  Pstrowskiego, górnika, inicjatora współzawodnictwa pracy.

21 kwietnia 1948 roku Kuba odmawia Czechosłowacji prawa reprezentowania polskich interesów na wyspie.

23 kwietnia 1948 roku przemianowanie dotychczasowych hufców Przysposobienia Wojskowego w hufce "Służby Polsce".

PPS rozpoczyna weryfikację swoich szeregów przed zjednoczeniem z PPR. Podczas czystek w 1948 roku  pozbawionych członkostwa zostanie ponad 82 tys. osób.

26 kwietnia 1948 roku powołanie Tymczasowego Kolegium Rządzącego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego - próba podporządkowania tego kościoła państwu. Tymczasowe Kolegium  zostanie   rozwiązane w 1951 roku.

30 kwietnia 1948 roku rozpoczęcie prac na rzecz gospodarki narodowej przez brygady "Służby Polsce".

9 maja 1948 roku zakończenie Międzynarodowego Wyścigu Kolarskiego Warszawa-Praga. Po dołączeniu do grona organizatorów Berlina przekształci się on w Wyścig Pokoju, przez lata jedną z    ważniejszych imprez dla kolarzy amatorów.

13 maja 1948 roku zezwolenie organizacjom żydowskim na organizację wystąpień w lokalach zamkniętych w związku z powstaniem państwa Izrael.

14 maja 1948 roku powołanie Centralnej Szkoły Prawniczej w Warszawie, kształcącej w przyspieszony sposób kandydatów na stanowiska sędziowskie i prokuratorskie.

17 maja 1948 roku umiera Ignacy Dygas, tenor.

Uznanie Tymczasowego Rządu Państwa Izrael przez rząd  RP.

19 maja 1948 roku rozporządzenie o przyjmowaniu studentów na pierwszy rok studiów do państwowych szkół wyższych - pierwszeństwo mają dzieci robotników i rolników.

24 maja 1948 roku wizyta w Krakowie i Warszawie Louisa Jouveta ze sztuką "Szkoła żon" Moliera.

28 maja 1948 roku prapremiera Odwetów Leona Kruczkowskiego w Teatrze Polskim w Warszawie.

29 maja 1948 roku podpisanie w Warszawie układu  o  współpracy  i wzajemnej pomocy między RP a Ludową Republiką Bułgarii. Następnego dnia podpisano umowy o współpracy gospodarczej i wymianie handlowej między obu państwami.

3 czerwca 1948 roku referat Władysława Gomułki na Plenum KC PPR rozpoczyna otwarty konflikt w Biurze Politycznym.

6 czerwca 1948 roku Plenum KC PPR zapowiada kolektywizację kraju.

12 czerwca 1948 roku rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu o uruchomieniu kopalń, zakładów przetwórczych i hut miedzi.

17 czerwca 1948 roku nota rządu RP do rządów Francji i Wielkiej Brytanii przeciwko przygotowaniom do powstania Niemiec Zachodnich.

18 czerwca 1948 roku podpisanie w Warszawie układu o przyjaźni i współpracy gospodarczej między RP a Republiką Węgier.

22 czerwca 1948 roku powołanie specjalnej komisji polsko-czechosłowackiej dla opracowania zasad sojuszu gospodarczego obu państw.

25 czerwca 1948 roku uchwalenie przez Sejm Ustawodawczy Regulaminu Sejmu Ustawodawczego RP.

26 czerwca 1948 roku aresztowanie Zygmunta Szendzielarza (ps. Łupaszka), dowódcy brygady AK na Wileńszczyźnie, a potem do roku  1947 - na Białostocczyźnie i Pomorzu. Zostanie skazany na karę śmierci i stracony w roku  1951.

28 czerwca 1948 roku oświadczenie ambasadora RP w Waszyngtonie przeciw odradzaniu się potęgi gospodarczej Niemiec.

1 lipca 1948 roku wznowienie po wojnie działalności wolnego obszaru celnego w Gdyni.

2 lipca 1948 roku aresztowanie w Krakowie Pawła Jasienicy (właśc. Lech Beynar), oskarżonego o przynależność do "Bandy Łupaszki" (oddziału AK mjr. Szendzielarza).

6 lipca 1948 roku Plenum KC PPR bez udziału Władysława Gomułki. Samokrytyka Kliszki i Logi-Sowińskiego.

13 lipca 1948 roku ustanowienie: Państwowej Nagrody Literackiej, Państwowej Nagrody  Muzycznej, Państwowej Nagrody Plastycznej i Państwowej  Nagrody Teatralnej.

14 lipca 1948 roku rozpoczęcie XIV Igrzysk Olimpijskich w Londynie. Polski dorobek to brązowy medal w boksie Aleksego Antkiewicza oraz złoty medal dla Zbigniewa Turskiego za Symfonię olimpijską.

16 lipca 1948 roku zatwierdzenie statutu Wyższej Szkoły Filmowej w  Łodzi.

18 lipca 1948 roku na Kongresie we Wrocławiu powstaje Związek Młodzieży Polskiej.

19 lipca 1948 roku ustanowienie ogólnego święta Wojska Polskiego na 22 lipca.

21 lipca 1948 roku otwarcie Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (trwała do 31 października). Prezentacja dokonań gospodarczych   Ziem  Zachodnich i Północnych.

24 lipca 1948 roku utworzenie Instytutu Badań Literackich w Warszawie.

Wprowadzenie świadectw moralności (wystawianych przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego) dla osób wstępujących na wyższe uczelnie.

31 lipca 1948 roku uchwała Prezydium Rady Ministrów o obchodach 150. rocznicy urodzin Adama Mickiewicza.

25 sierpnia 1948 roku we Wrocławiu początek Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju - narodziny Światowego  Ruchu Pokoju.

Powołanie Korpusu Kadetów Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

27 sierpnia 1948 roku uwolnienie Pawła Jasienicy.

28 sierpnia 1948 roku powrót prezydenta Bolesława Bieruta do czynnej działalności w szeregach Polskiej Partii Robotniczej (wcześniej, jako prezydent kraju, nie działał aktywnie w PPR, a początkowo nawet krył się ze swoją przynależnością partyjną).

30 sierpnia 1948 roku ratyfikacja przez RP konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczącej ubezpieczenia: na wypadek choroby pracowników, na starość, na wypadek inwalidztwa, na wypadek śmierci i na wypadek choroby zawodowej.

31 sierpnia 1948 roku na miejsce Władysława Gomułki, oskarżonego o wywołanie kryzysu w kierownictwie KC PPR, na stanowisko  sekretarza  generalnego partii powołano Bolesława Bieruta.

4 września 1948 roku władze opieczętowały redakcję "Tygodnika Warszawskiego". K. Studentowicz,  W. Chrzanowski i A. Kazanecki uwięzieni pod zarzutem szpiegostwa.

5 września 1948 roku otwarcie muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

10 września 1948 roku wprowadzenie    ograniczeń w zakresie wykorzystywania materiałów budowlanych przy budowie domów jednorodzinnych.

18 września 1948 roku podpisanie w Pradze protokołu między RP a Czechosłowacją w sprawie przesiedlenia osób narodowości polskiej z okolic Humennego (Słowacja) do Polski.

21 września 1948 roku wprowadzenie zakazu eksportu sprzętu telekomunikacyjnego do Jugosławii.

22 września 1948 roku umowa między RP a Radziecką Administracją Wojskową w Niemczech o powrocie jeńców niemieckich z Polski do Niemiec.

Czystki w PPS. W czasie posiedzenia Rady Naczelnej PPS wobec części partii wysunięto zarzuty   nacjonalizmu,  antyradzieckości, sympatii burżuazyjnych. Z Rady Naczelnej PPS usunięto Bolesława Drobnera, Jana Strzeleckiego, Jana Topińskiego, z Komisji Politycznej - Kazimierza Rusinka, z Centralnego Komitetu Wykonawczego- Edwarda Osóbkę-Morawskiego, Stanisława Piaskowskiego, ze stanowiska przewodniczącego   Rady  Naczelnej usunięto Stanisława Szwalbe. Drobner i Topiński zostali całkowicie usunięci z partii. Okres ten nosi miano "samooczyszczenia" PPS  i  był  jednym z elementów przygotowania partii do zjednoczenia z PPR.

 29 września 1948 roku zniesienie urzędu Ministra Aprowizacji.

30 września 1948 roku premiera "Wesela Figara", pierwszego spektaklu po przeniesieniu opery warszawskiej do nowej sali przy ul. Nowogródzkiej.

3 października 1948 roku PSL opowiada się za zjednoczeniem ruchu ludowego i za spółdzielczością produkcyjną.

6 października 1948 roku meldunek ministra Ziem Odzyskanych o oczyszczeniu pasa granicznego z elementu niemieckiego.

Projekt powołania Polskiej Akademii Nauk w miejsce Polskiej Akademii Umiejętności.

10 października 1948 roku Rada Naczelna SD formułuje koncepcję towarzyszenia klasie robotniczej w marszu do socjalizmu.

22 października 1948 roku umiera August Hlond, kardynał, prymas Polski.

25 października 1948 roku wydanie dekretu o reformie bankowej - na wzór radziecki scentralizowano strukturę systemu bankowego.

28 października 1948 roku przekształcenie rozkazem Ministra Obrony Narodowej Szkoły Kapelmistrzów  Wojskowych w Oficerską Szkołę Kapelmistrzów Wojskowych w Rembertowie.

 6 listopada 1948 roku wodowanie "Sołdka", pierwszego  statku  zbudowanego w Polsce po wojnie.

8 listopada 1948 roku ogólnopolski Kongres Satyryków postuluje "satyrę pozytywną" - wspierającą pochód "nowego" w Polsce i tępiącą pozostałości kapitalizmu, szlachetczyzny itp.

 12 listopada 1948 roku Stefan Wyszyński zostaje arcybiskupem warszawskim i prymasem Polski.

21 listopada 1948 roku III Walny Zjazd Związku Kompozytorów Polskich. Prezesem zostaje  Zygmunt Mycielski.

10 grudnia 1948 roku zniesienie ograniczeń spożycia pieczywa i tłuszczów zwierzęcych (kartek).

11 grudnia 1948 roku uchwała Rady Ministrów o zniesieniu od dnia 1 I 1949 zaopatrzenia kartkowego i o reformie systemu płac.

15 grudnia 1948 roku kongres  zjednoczeniowy PPR i PPS powołuje do życia PZPR.

18 grudnia 1948 roku utworzenie przedsiębiorstwa Państwowa Żegluga Śródlądowa.

23 grudnia 1948 roku Sąd Wojskowy wydaje wyroki skazujące urzędników francuskich konsulatów we Wrocławiu i Szczecinie za działalność szpiegowską przeciwko Polsce.

29 grudnia 1948 roku pierwsze Państwowe Nagrody Artystyczne otrzymali: Leon Schiller, Lucjan Rudnicki, Xawery Dunikowski i Bolesław Woytowicz.

30 grudnia 1948 roku I Wystawa Sztuki Nowoczesnej w Pałacu Sztuki w Krakowie z udziałem między innymi: M. Jaremianki, T. Brzozowskiego, T. Kantora, A. Lenicy, A. Wróblewskiego, J. Nowosielskiego.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000