1949 r. Kalendarium wydarzeń w Polsce

2 stycznia 1949 roku powstanie Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze".

 3 stycznia 1949 roku zniesienie funkcji ordynansa w Wojsku Polskim.

Podpisanie nowych układów zbiorowych w przemyśle.

Organizacja komórek  PZPR w Wojsku Polskim.

7 stycznia 1949 roku utworzenie w Moskwie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.

 9 stycznia 1949 roku uruchomienie pierwszej zbudowanej po wojnie linii kolejowej: Tomaszów Mazowiecki-Radom.

11 stycznia 1949 roku zniesienie urzędu Ministra Ziem Odzyskanych - scalenie  zarządu Ziem Odzyskanych z ogólną administracją państwową.

16 stycznia 1949 roku podpisanie w Belgradzie umowy o wymianie handlowej na rok 1949 między RP a Jugosławią.

20 stycznia 1949 roku podczas zjazdu Związku Zawodowego Literatów Polskich pada hasło socrealizmu w literaturze.

26 stycznia 1949 roku podpisanie w Bukareszcie układu   o   przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy między RP a Rumuńską Republiką Ludową.

27 stycznia 1949 roku wydanie okólnika o stosowaniu przymusu administracyjnego przy wprowadzaniu reformy rolnej.

4 lutego 1949 roku uchwalenie przez Sejm RP ustawy o podatku od wynagrodzeń (wcześniej go nie pobierano).

Utworzenie Centralnego Urzędu Radiofonii.

Ustanowienie Funduszu Wczasów Pracowniczych.

Zaniechanie wydawania świadectw moralności.

5 lutego 1949 roku rozgromienie przez organy bezpieczeństwa  publicznego  "bandy dywersyjnej", złożonej z byłych członków AK ze zgrupowań  "Zośka"  i "Parasol".

10 lutego 1949 roku zmiana organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej: powstaje Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów - rządowy organ powołany do kierowania gospodarką narodową, powołano Państwową Komisję Planowania Gospodarczego.

12 lutego 1949 roku utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Państwowe Gospodarstwa  Rolne   (PGR). W 1950 roku w posiadaniu PGR znajdzie się 16,4 proc. gruntów rolnych w kraju.

Narada plastyków i architektów na temat socrealizmu w sztuce.

15 lutego 1949 roku podpisanie w Warszawie układu  handlowego   między RP a Królestwem Holandii.

19 lutego 1949 roku przekształcenie Wyższego Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach w Państwową Wyższą Szkołę Administracji Gospodarczej (późniejsza Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego).

Pozbawienie obywatelstwa polskiego posłów PSL na sejm: Stanisława Bańczyka, Stanisława Wójcika, Tadeusza Kołakowskiego.

Premiera polskiej komedii filmowej Skarb w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

21 lutego 1949 roku wyrażenie przez rząd RP gotowości do przekazania ZSRR zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie przechowywanych w Bibliotece  Narodowej  w  Warszawie.

26 lutego 1949 roku powołanie komitetów rodzicielskich w szkolnictwie podstawowym i średnim.

7 marca 1949 roku utworzenie Centrum Dokumentacji Technicznej.

9 marca 1949 roku powołanie Najwyższej Izby Kontroli podległej Radzie Państwa - zniesienie Biura Kontroli Rady Państwa.

14 marca 1949 roku oświadczenie rządu RP w sprawie stosunków z Kościołem Katolickim.

15 marca 1949 roku utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Lasy Państwowe.

Oziębienie stosunków z Jugosławią: zamknięcie Polskiego Biura Informacji w Belgradzie.

18 marca 1949 roku podpisanie w Moskwie umowy między RP a ZSRR o dostawach ze Związku Radzieckiego sprzętu wojskowego i uzbrojenia.

21 marca 1949 roku ucieczka do Szwecji samolotem podporucznika Arkadiusza Korbczyckiego z Eskadry Lotnictwa Marynarki Wojennej.

29 marca 1949 roku podpisanie w  Berlinie umowy o wymianie handlowej i płatnościach między RP a Niemiecką Komisją Gospodarczą z Radzieckiej Strefy  Okupacyjnej w Niemczech.

Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Nowa Huta.

1 kwietnia 1949 roku wprowadzenie ślubowań państwowych i przyrzeczeń służbowych dla pracowników państwowych.

Wprowadzenie nieformalnego zakazu zawierania ślubów kościelnych dla oficerów i podoficerów zawodowych Wojska Polskiego.

3 kwietnia 1949 roku utworzenie w Ministerstwie Kultury i Sztuki Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego.

7 kwietnia 1949 roku powołanie przy wyższych uczelniach   Studiów   Wojskowych  -  wprowadzenie dla studentów specjalnego trybu odbywania służby wojskowej.

Utworzenie Państwowej Rady Ochrony  Przyrody.

Zniesienie Funduszu Obrony Narodowej (powołanego w 1936 roku).

9 kwietnia 1949 roku Sejm RP przyjmuje ustawę o likwidacji analfabetyzmu.

Utworzenie trzyletnich szkół średnich dla dorosłych.

21 kwietnia 1949 roku finał Konkursu Kompozytorskiego im. F. Chopina: I nagrodę otrzymała Simfonia rustica Andrzeja  Panufnika.

30 kwietnia 1949 roku protokół końcowy z I Sesji Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej zaleca członkom ograniczenie stosunków gospodarczych z Jugosławią. Ustalono, że polski wkład w utrzymanie RWPG ma wynosić 15 proc. ogółu kosztów działania organizacji.

1 maja 1949 roku pierwsza w historii defilada wojskowa z okazji święta 1 Maja.

5 maja 1949 roku podpisanie w Pradze protokołu między RP  a  Czechosłowacją o przesiedleniu osób narodowości polskiej ze Słowacji wschodniej do Polski.

6  maja 1949 roku umiera Stanisław Grabski, polski działacz polityczny.

12 maja 1949 roku podpisanie w Warszawie protokołu między RP a Królestwem Danii, w sprawie odszkodowań za mienie i interesy duńskie w Polsce, dotknięte ustawą o nacjonalizacji.

Wprowadzenie koncesji na nieuspołecznioną działalność poligraficzną - państwo obejmuje całkowitą kontrolą tę gałęź przemysłu.

16 maja 1949 roku na pokładzie m/s "Batory" brytyjska policja aresztuje niemieckiego komunistę. Gerharta Eislera - nota protestacyjna rządu RP.

30 maja 1949 roku przekształcenie Akademii Górniczej w Krakowie w Akademię Górniczo-Hutniczą.

18 czerwca 1949 roku początek procesu działacza narodowego Adama Doboszyńskiego oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Niemiec i służbę obcym wywiadom. 11 lipca  1949 Doboszyńskiego skazano na karę śmierci i wkrótce stracono.

Pierwsza Krajowa Narada Teatralna w Oborach - proklamowanie hasła realizmu socjalistycznego w sztuce. Z referatem programowym wystąpił Włodzimierz Sokorski apelujący o przedstawianie człowieka naszej epoki "w procesie stawania się, chociażby w jego stosunku do pracy, własności, udziału w kierowaniu socjalistyczną produkcją, w jego nowym stosunku do rodziny, ojczyzny, patriotyzmu, narodu, międzynarodowego braterstwa". Jedynym krytycznym był głos Piotra Borowego, który wyrażał wątpliwość co do skuteczności odgórnego kształtowania twórczości artystycznej.

21 czerwca 1949 roku likwidacja działalności UNRRA w Polsce.

25 czerwca 1949 roku podpisanie w Warszawie umowy między RP a Konfederacją Szwajcarską o wymianie towarowej i umowy w sprawie odszkodowań za interesy szwajcarskie w Polsce objęte ustawą o nacjonalizacji.

29 czerwca 1949 roku podpisanie w Moskwie umowy między rządami RP, ZSRR i Finlandii o wzajemnej wymianie towarowej.

30 czerwca 1949 roku ustanowienie odznaki "Przodownik Pracy" i "Zasłużony Przodownik Pracy".

Uchwała   Rady   Ministrów w sprawie podjęcia odbudowy Zamku Warszawskiego. Ostatecznie zrealizowana zostanie dopiero ćwierć wieku później.

 1 lipca 1949 roku ustawa o związkach zawodowych, które mogą powstawać jedynie w ramach Centralnej Rady Związków Zawodowych. Rejestracja sądowa związków zostanie wprowadzona dopiero 8 października  1980 roku.

2 lipca 1949 roku zniesienie militaryzacji kolei.

6 lipca 1949 roku zerwanie stosunków gospodarczych z Jugosławią.

13 lipca 1949 roku informacja w prasie o cudzie lubelskim - w katedrze lubelskiej miała zapłakać Matka Boska.

15 lipca 1949 roku podpisanie w  Pradze umowy o dzierżawie przez Czechosłowację terenów w porcie szczecińskim.

17 lipca 1949 roku zakończenie budowy trasy W-Z w Warszawie, która do użytku zostanie oddana 22 lipca 1949 roku.

20 lipca 1949 roku powołanie Komitetu Budowy Przedsiębiorstwa "Nowa Huta".

21 lipca 1949 roku odsłonięcie w Warszawie odbudowanych kolumny Zygmunta i pomnika Kopernika.

23 lipca 1949 roku podpisanie w Rzymie umowy w sprawie dostawy do Polski dóbr inwestycyjnych z Włoch w zamian za polski węgiel kamienny.

25 lipca 1949 roku zniesienie opłat uczniowskich w szkołach.

26 lipca 1949 roku oświadczenie rządu RP w sprawie decyzji Watykanu o ekskomunice za przynależność do partii komunistycznych i robotniczych.

27 lipca 1949 roku formalne zrównanie złotego przedwojennego ze złotym okupacyjnym i złotym powojennym.

28 lipca 1949 roku wprowadzenie dwustopniowości na wyższych uczelniach (studia zawodowe - licencjackie, studia magisterskie).

30 lipca 1949 roku wyznaczenie Komisji Rządowej do prowadzenie rozmów z Episkopatem Polski.

1 sierpnia 1949 roku wprowadzenie na linie zagraniczne LOT-u samolotów Ił-12.

2 sierpnia 1949 roku ograniczenie w programach szkół średnich ogólnokształcących liczby języków obcych do dwóch, przy czym jednym z nich musiał być język rosyjski.

4 sierpnia 1949 roku z taśmy montażowej zjeżdża star, pierwszy polski samochód wyprodukowany po wojnie.

5 sierpnia 1949 roku wchodzi w życie Dekret o ochronie wolności sumienia i wyznania.

Konferencja  kompozytorów i krytyków muzycznych w Łagowie - socrealizm w muzyce.

16 sierpnia 1949 roku przekształcenie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie w Szkołę  Główną Planowania i Statystyki.

20 sierpnia 1949 roku rozpoczęcie budowy kombinatu Nowa Huta.

22 sierpnia 1949 roku utworzenie Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Łodzi.

27 sierpnia 1949 roku zakończenie II Sesji RWPG w Sofii, podczas której określono zasady handlu z państwami kapitalistycznymi.

1 września 1949 roku na politechnikach w Warszawie i we Wrocławiu powstają wydziały lotnicze.

Powstanie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBOWiD).

3 września 1949 roku podpisanie w Moskwie porozumienia między  RP  a ZSRR o udzieleniu Polsce pożyczki w złocie.

Pierwsze oddziały Wojska Polskiego trafiają do pracy pod ziemią w kopalniach.

8 września 1949 roku utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Centralna Dyrekcja Teatrów, Oper i Filharmonii.

15 września 1949 roku rozpoczyna się, pierwszy po wojnie, a czwarty w ogóle Międzynarodowy Konkurs Chopinowski. Pierwszą nagrodę zdobędzie Halina Czerny-Stefańska ex equo z pianistką radzicką, Bellą Dawidowicz, drugie miejsce przypadnie Barbarze Hesse-Bukowskiej, trzecie Waldemarowi Maciszewskiemu. Konkurs zgromadził 54 pianistów z 14 krajów.

26 września 1949 roku utworzenie Służby Ochrony Kolei (SOK).

30 września 1949 roku wprowadzenie Karty Górnika - przywileje płacowe, emerytalne, ustanowienie stopni górniczych i honorowego tytułu "Zasłużony Górnik Polski Ludowej".

 1 października 1949 roku rozpoczęcie w Polsce produkcji radioodbiorników. Nosiły nazwę "Pionier".

4 października 1949 roku deklaracja rządu RP zapowiadająca uznanie Chińskiej Republiki Ludowej.

5 października 1949 roku nota rządu RP do rządów Stanów Zjednoczonych Ameryki i Wielkiej Brytanii uznająca utworzenie państwa zachodnioniemieckiego za pogwałcenia układu poczdamskiego.

6 października 1949 roku utworzenie Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków - upaństwowienie muzeów publicznych.

15 października 1949 roku inauguracja Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich.

17 października 1949 roku utworzenie Centrali Spółdzielczo-Państwowej Przemysłu Ludowego i Artystycznego "Cepelia".

18 października 1949 roku deklaracja rządu RP o uznaniu rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej i nawiązaniu z nią stosunków dyplomatycznych.

20 października 1949 roku utworzenie Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich.

22 października 1949 roku prapremiera Niemców Leona Kruczkowskiego w Starym Teatrze w Krakowie.

24 października 1949 roku utworzenie Akademii Lekarskich w Warszawie, Krakowie, Poznaniu,    Lublinie,    Łodzi i Wrocławiu (w 1950 zostaną przemianowane na Akademie Medyczne).

Formalne wypowiedzenie przez stronę polską układu polsko-jugosłowiańskiego  o  przyjaźni i pomocy wzajemnej.

Cofnięcie przez stronę polską uznania rządowi Republiki Chińskiej w Kantonie, uznanie centralnego rządu Chińskiej Republiki Ludowej w Pekinie.

26 października 1949 roku utworzenie przedsiębiorstw Miejski Handel Detaliczny, praktycznie monopolisty w handlu artykułami przemysłowymi (głównie odzież) w miastach.

30 października 1949 roku utworzenie przedsiębiorstwa Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

4 listopada 1949 roku utworzenie przedsiębiorstw państwowych Zarząd Portu Gdynia/Gdańsk i Zarząd Portu Szczecin.

6 listopada 1949 roku władze radzieckie kierują do pracy w Wojsku Polskim marszałka Związku Radzieckiego, Konstantego Rokossowskiego.

7 listopada 1949 roku Konstanty Rokossowski zostaje marszałkiem Polski i Ministrem Obrony Narodowej.

8 listopada 1949 roku powołanie przymusowych zrzeszeń  prywatnego handlu i usług.

 16 listopada 1949 roku upaństwowienie wojewódzkich bibliotek publicznych.

Uznanie Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego za prawnie istniejący w Polsce.

Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Baltona - Zaopatrywanie Statków.

17 listopada 1949 roku utworzenie przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Państwowe Przedsiębiorstwo Kolportażu "Ruch".

Na zjeździe filmowców w Wiśle wzmaga się presja władz na wprowadzenie socrealizmu w polskim filmie.

21 listopada 1949 roku powołanie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, wydawnictwa związanego ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.

24 listopada 1949 roku rozkaz Ministra Obrony Narodowej w sprawie utworzenia w Wędrzynie Jednostki Wojskowej 3770 grupującej partyzantów greckich.

28 listopada 1949 roku utworzenie Domu Literatów w Warszawie.

29 listopada 1949 roku zniesienie dni bezmięsnych.

Zakończenie Kongresu Jedności Ruchu Ludowego - powstanie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

Powołanie na wsiach Państwowych Ośrodków Maszynowych (POM).

30 listopada 1949 roku utworzenie Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie.

Wprowadzenie Karty Górnika - przywileje płacowe, emerytalne, ustanowienie stopni górniczych i honorowego tytułu "Zasłużony Górnik Polski Ludowej".

1 grudnia 1949 roku przekazanie Ministerstwu Oświaty szkół ogólnokształcących utrzymywanych przez samorząd.

Przekazanie Ministerstwu Kultury i Sztuki muzeów prowadzonych przez samorząd.

15 grudnia 1949 roku przekazanie Ministerstwu Kultury i Sztuki szkół artystycznych prowadzonych przez samorząd.

Zakończenie prac odwadniających na Żuławach, zatopionych celowo przez hitlerowców.

16 grudnia 1949 roku przejęcie przez państwo samorządowych zakładów leczniczych.

17 grudnia 1949 roku przejęcie przez państwo Centralnego Biura Wystaw i nadanie mu nazwy Centralne Biuro Wystaw Artystycznych.

20 grudnia 1949 roku utworzenie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

21 grudnia 1949 roku uroczyste obchody 70. rocznicy urodzin Stalina. Do Moskwy wysłano cały pociąg z podarkami dla Jubilata, m.in. tomami poezji i prozy, specjalnymi numerami pism itp.

23 grudnia 1949 roku likwidacja zespołów filmowych.

29 grudnia 1949 roku utworzenie przedsiębiorstw państwowych: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych w Warszawie, Wytwórnia Filmów Fabularnych w Łodzi, Centrala Rozpowszechniania Filmów, Wytwórnia Filmów Oświatowych, Filmowa Agencja Wydawnicza.

30 grudnia 1949 roku zniesienie Głównego Urzędu Kultury Fizycznej, powołanie Głównego Komitetu Kultury Fizycznej przy Prezesie Rady Ministrów.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000