1981 r. Kalendarium wydarzeń w Polsce

2 stycznia 1981 roku akcje protestacyjne rolników domagających się m.in. zarejestrowania "Solidarności Wiejskiej".

8 stycznia 1981 roku spotkanie przedstawicieli kilkunastu nowo utworzonych związków zawodowych reprezentujących tzw. trzeci nurt związkowy; deklaracja o zamiarze utworzenia Konfederacji Autonomicznych Związków Zawodowych w Polsce.

15 stycznia 1981 roku delegacja "Solidarności" z Lechem Wałęsą zostaje przyjęta przez papieża Jana Pawła II.

24 - 29 stycznia 1981 roku akcje  strajkowe  w   związku z żądaniami wprowadzenia wolnych sobót.

 29 stycznia 1981 roku Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ "Solidarność" podejmuje decyzję o zawieszeniu strajków na terenie całego kraju. Nie wszystkie zakłady podporządkowują się temu postanowieniu.

30 stycznia 1981 roku porozumienie przedstawicieli rządu i związków zawodowych, dotyczące wprowadzania wolnych sobót.

31 stycznia 1981 roku na ekrany kin wchodzi film dokumentalny Robotnicy 80, Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego.

9 lutego 1981 roku zgodnie z uchwałą VII Plenum KC PZPR Piotr Jaroszewicz   zostaje    wykluczony z PZPR. Zarzuty wobec byłego premiera  dotyczą  m.in. jego osobistej odpowiedzialności za lansowanie przekraczającej możliwości kraju polityki inwestycyjnej, powiększania zadłużenia kraju, apodyktycznego stylu kierowania i ignorowania opinii partyjnej.

11 lutego 1981 roku Wojciech Jaruzelski zastępuje J.  Pińkowskiego  na stanowisku premiera rządu polskiego.

12 lutego 1981 roku apel Wojciecha Jaruzelskiego o powstrzymanie się od protestów przez 90 dni.

17 lutego 1981 roku zarejestrowanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów.

18 lutego 1981 roku w Rzeszowie i w Ustrzykach Dolnych (20 lutego) podpisano  porozumienie z protestującymi rolnikami.

4 marca 1981 roku na Kremlu odbywają się polsko-radzieckie   rozmowy z udziałem S. Kani i L. Breżniewa. Moskwa odradza zbytnią ustępliwość w polityce wewnętrznej PRL.

6 marca 1981 roku powołanie Komisji Nadzwyczajnej do Kontroli Realizacji Porozumień z Gdańska, Szczecina i Jastrzębia.

8 - 9 marca 1981 roku w Poznaniu odbywa się zjazd zjednoczeniowy wiejskiego ruchu związkowego, na którym powołano NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych.

17 marca 1981 roku rozpoczyna działalność "Sieć"   Organizacji  Zakładowych NSZZ "Solidarność" - luźne stowarzyszenie "Solidarności" z największych zakładów pracy.

Wzrastają ceny wyrobów alkoholowych (spirytusowych - średnio o 50 proc., win - średnio o 15 proc., piwa - średnio o 10 proc.).

19 marca 1981 roku pobicie przez milicję w Bydgoszczy trzech działaczy "Solidarności" protestujących podczas obrad Wojewódzkiej Rady Narodowej. Wzrost napięcia w kraju, KKP zapowiada strajk ostrzegawczy na 27 marca i bezterminowy strajk generalny na 31 marca.

26 marca 1981 roku spotkanie premiera    gen. W. Jaruzelskiego z prymasem Polski,  S.  Wyszyńskim. Przedmiotem rozmów były napięcia społeczne w kraju.

Wypadek samolotu pasażerskiego PLL LOT pod Słupskiem. 1 ofiara śmiertelna.

27 marca 1981 roku czterogodzinny ogólnopolski strajk ostrzegawczy.

29 marca 1981 roku na wezwanie metropolity krakowskiego, ks. kardynała Franciszka Macharskiego, we wszystkich kościołach archidiecezji krakowskiej odbywają  się  nadzwyczajne  modły o pokój w Ojczyźnie.

30 marca 1981 roku podpisanie porozumienia warszawskiego,  kończącego "kryzys bydgoski". Strajk generalny zostaje zawieszony (co w praktyce oznacza jego odwołanie).

W "Życiu Warszawy" ukazuje się list Jana Pawła II do kardynała Stefana Wyszyńskiego z 28 marca. Oto jego fragmenty: "Wraz z całym Kościołem w Polsce modlę się o to, ażeby doszło do porozumienia pomiędzy władzami państwowymi a przedstawicielami środowisk pracy (niezależnych samorządnych związków zawodowych) dla umocnienia wewnętrznego pokoju w duchu odnowy, której zasady zostały obopólnie ustalone w ciągu ubiegłej jesieni. (...) Powszechna opinia narodów miłujących pokój wyraża się w przekonaniu, że Polacy mają ścisłe prawo do tego, ażeby sami, własnymi siłami, rozwiązywali swe własne problemy".

3 kwietnia 1981 roku w Warszawie ukazuje się pierwszy   numer  tygodnika "Solidarność" - ogólnokrajowego organu prasowego związku. Szefem zespołu redakcyjnego - Tadeusz Mazowiecki.

 3 - 6 kwietnia 1981 roku I Ogólnopolski Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Krakowie. Przewodniczącym wybrany zostaje Lech Lipiński z Uniwersytetu Wrocławskiego.

30 kwietnia 1981 roku wprowadzenie reglamentacji mięsa, jego przetworów, masła, mąki, ryżu i kasz.

7 - 8 maja 1981 roku obrady Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Warszawie. Nowym Prezesem NK ZSL zostaje Stefan Ignar.

12 maja 1981 roku w   Sądzie    Wojewódzkim w Warszawie zarejestrowano NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych.

13 maja 1981 roku zamach w Rzymie na życie Jana Pawła II.

23 maja 1981 roku w Poznaniu uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod pomnik "Jedność", mający upamiętniać tragiczne wydarzenia poznańskiego czerwca z 1956 roku.

27 maja 1981 roku podwyżka cen benzyny o 3 zł na litrze.

 28 maja 1981 roku umiera kardynał Stefan Wyszyński.

4 czerwca 1981 roku śmierć 25 osób w katastrofie kolejowej pod Pilawą.

5 czerwca 1981 roku list KC KPZR do kierownictwa PZPR zawierający ostrzeżenia i pogróżki w związku z sytuacją w Polsce.

15 czerwca 1981 roku w Warszawie rozpoczyna się proces   przywódców   KPN: L. Moczulskiego, R. Szeremietiewa, T. Stańskiego, T. Jędziszaka.

20 czerwca 1981 roku premiera spektaklu Oskarżony: Czerwiec 1956 w poznańskim Teatrze  Narodowym.

 28 czerwca 1981 roku odsłonięcie pomnika "Jedność" w Poznaniu.

7 lipca 1981 roku biskup Józef Glemp zostaje prymasem Polski.

Podwyżka cen detalicznych jaj średnio o 16 proc.

 14 - 20 lipca 1981 roku IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR m.in. przyjmuje uchwałę Program rozwoju socjalistycznej demokracji, umacniania przewodniej roli PZPR w budownictwie socjalistycznym i stabilizacji społeczno-gospodarczej kraju, wybiera władze partii, usuwa z partii  działaczy uznanych za winnych kryzysu (w tym Gierka, Babiucha, Łukaszewicza, Pykę, Szydlaka, Żandarowskiego) oraz powołuje komisję do zbadania przyczyn i przebiegu kryzysów w Polsce Ludowej (pod przewodnictwem prof. Hieronima  Kubiaka).

24 lipca 1981 roku Prezydium Rządu podejmuje uchwałę   o   wprowadzeniu z dniem 1 września reglamentacji proszków do prania.

27 lipca 1981 roku "Solidarność" ziemi łódzkiej podejmuje akcję protestacyjną przeciwko brakom żywności na rynku, kartkom bez pełnego pokrycia i zapowiedzianej obniżce norm mięsa w sierpniowym systemie reglamentacji.

31 lipca 1981 roku generał Czesław Kiszczak zostaje powołany na stanowisko ministra spraw wewnętrznych.

3 - 5 sierpnia 1981 roku blokada centrum Warszawy zorganizowana przez "Solidarność" Regionu Mazowsze.

3 i 6 sierpnia 1981 roku rozmowy przedstawicieli rządu i "Solidarności", zerwane przez delegację KKP po wprowadzeniu przez stronę rządową zmian do wcześniej uzgodnionego wspólnego komunikatu.

7 sierpnia 1981 roku w województwie katowickim rozpoczyna się akcja strajkowa    "Solidarności"   będąca "protestem przeciw pogłębieniu katastrofy gospodarczej kraju".

19 - 20 sierpnia 1981 roku tzw. dni bez prasy ogłoszone przez "Solidarność".

21 sierpnia 1981 roku rzecznikiem rządu zostaje publicysta tygodnika "Polityka", Jerzy Urban.

25 sierpnia 1981 roku godzinny strajk komunikacji miejskiej w Radomiu.

31 sierpnia 1981 roku wprowadzenie podwyżek cen  detalicznych  pieczywa i przetworów zbożowo-mącznych.

5 - 10 września 1981 roku I tura I Krajowego Zjazdu Delegatów  NSZZ   "Solidarność" w  Gdańsku.  Uchwalono m.in. "Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej".

 15 września 1981 roku w ostatni swój rejs (do fińskiego portu Kotka) wypływa statek szkolny Wyższej Szkoły Morskiej "Dar Pomorza".

20 września 1981 roku we Florencji odbywa się uroczystość  wręczenia Krzysztofowi Zanussiemu nagrody Premio David di Donatello, przyznawanej twórcom, którzy wnieśli szczególny wkład do światowej sztuki filmowej. Po uroczystości - światowa premiera filmu Zanussiego o Janie Pawle II pt. Z dalekiego kraju.

23 września 1981 roku apel 35 intelektualistów do władz  i   do "Solidarności", o podmiotowe traktowanie społeczeństwa, o poszukiwanie tego co wspólne.

24 - 29 września 1981 roku strajk okupacyjny górników w kopalni "Szczygłowice" w Rybnickim Okręgu Węglowym.

25 września 1981 roku Sejm uchwala ustawy o przedsiębiorstwie państwowym i samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, stanowiące pewien kompromis w walce o samorząd pracowniczy.

26 września - 7 października 1981 roku II tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność". Przyjęcie programu, Lech  Wałęsa  został  wybrany przewodniczącym Związku. KSS-KOR  ogłasza   decyzje o rozwiązaniu się.

30 września 1981 roku podwyżka cen  detalicznych jaj.

1 października 1981 roku wejście w życie ustawy o kontroli publikacji i widowisk.

5 października 1981 roku podwyżka cen detalicznych papierosów, tytoniu i zapałek.

8 października 1981 roku ukonstytuowanie się Prezydium Komisji Krajowej "Solidarności".

12 października 1981 roku I posiedzenie nowego Prezydium  Krajowej  Komisji  NSZZ "Solidarność" w Gdańsku. Apel do wszystkich komisji zakładowych "Solidarności" o wstrzymanie akcji protestacyjnych do czasu podjęcia rozmów z rządem, planowanych na 23 października.

Rozpoczęcie strajku w Żyrardowie.

13 - 14 października 1981 roku strajk generalny w Tomaszowie Mazowieckim pod hasłem "Kartkami nie zapełnimy pustych żołądków". Wstrzymuje pracę ok. 50 zakładów przemysłowych.

16 października 1981 roku Stefan Bratkowski, prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, wydalony z PZPR.

16 - 18 października 1981 roku IV Plenum KC PZPR, Stanisław Kania rezygnuje z funkcji I sekretarza KC, na jego miejsce wybrano Wojciecha Jaruzelskiego (który zachowuje też funkcję premiera).

23 października 1981 roku Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" podejmuje decyzję o ogólnokrajowej godzinnej akcji protestacyjnej przewidzianej na 28 X.

Rząd powołuje wojskowe terenowe grupy operacyjne dla kontroli sprawności administracji i utrzymania porządku publicznego.

24 października 1981 roku śmierć 7 osób w katastrofie górniczej w Kopalni Węgla Kamiennego "Zabrze".

26 października 1981 roku rozpoczynają działania terenowe żołnierskie grupy operacyjne.

Początek strajku okupacyjnego w radomskiej Wyższej Szkole Inżynierskiej. Studenci żądają usunięcia rektora.

27 października 1981 roku strajk  okupacyjny  w   kopalni "Sosnowiec".

28 października 1981 roku Ryszard Reiff proponuje utworzenie "wielkiej koalicji", złożonej z przedstawicieli Kościoła, PZPR i "Solidarności".

W południe rozpoczyna się ogłoszona   przez   KK NSZZ "S", ogólnokrajowa godzinna akcja protestacyjna przeciw pogłębiającemu się kryzysowi, zwłaszcza w zaopatrzeniu w żywność.

4 listopada 1981 roku spotkanie   Jaruzelski-Glemp -Wałęsa.

12 listopada 1981 roku wszystkie wyższe uczelnie kraju objęte strajkami. Studenci domagają się nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i rozwiązania konfliktu w WSI w Radomiu.

22 listopada 1981 roku podwyżka cen benzyny i olejów napędowych o 50 - 80 proc.

Najście milicji na mieszkanie Jacka Kuronia - jak podano - w celu udaremnienia nielegalnego  zgromadzenia.

27 listopada 1981 roku Sejm rozpoczyna dyskusję nad ustawą o szkolnictwie wyższym.

 29/30 listopada 1981 roku otwarcie w Warszawie mostu im. gen. Roweckiego "Grota".

1 grudnia 1981 roku podwyżka cen detalicznych napojów  alkoholowych  o 40- 80 proc.

2 grudnia 1981 roku desant milicji na okupowaną od 25 listopada Wyższą Oficerską Szkołę Pożarniczą w Warszawie.

3 grudnia 1981 roku w Warszawie i Katowicach koncertuje Tina Turner.

3 - 4 grudnia 1981 roku posiedzenie   Prezydium  KK "Solidarności" w Radomiu, w trakcie którego pada wiele ostrych wypowiedzi pod adresem władz, nagranych  bez wiedzy ich autorów i potem upowszechnianych w środkach masowego przekazu.

5 grudnia 1981 roku spotkanie   Józefa   Glempa z Lechem Wałęsą.

11 grudnia 1981 roku w Warszawie rozpoczyna się Kongres Kultury Polskiej.

11 - 12 grudnia 1981 roku posiedzenie KK NSZZ "Solidarność" w Stoczni Gdańskiej.

13 grudnia 1981 roku wprowadzenie w Polsce stanu wojennego (pierwsze działania władz były o kilka godzin wcześniejsze), podanie informacji o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, której przewodniczy Wojciech Jaruzelski; internowanie kilku tysięcy działaczy "Solidarności"; zawieszenie działalności  związków  zawodowych i innych organizacji społecznych.

W Porcie Gdańskim formuje się Krajowy Komitet Strajkowy (przeniesiony potem do Stoczni Gdańskiej), strajki i demonstracje przeciwko stanowi wojennemu zorganizowano w wielu regionach i zakładach; najdłużej - do 28 grudnia - trwał podziemny strajk okupacyjny górników KWK "Piast" w Nowym Bieruniu.

16 grudnia 1981 roku pacyfikacja strajkującej kopalni "Wujek". W wyniku akcji ZOMO ginie 9 górników.

17 grudnia 1981 roku powstaje Komitet Oporu Społecznego, który rozpoczyna wydawanie pisma "KOS".

23 grudnia 1981 roku wprowadzenie przez USA sankcji ekonomicznych wobec Polski.

 29 grudnia 1981 roku ambasadorowie Polski w USA (Romuald Spasowski) i w Japonii  (Zdzisław  Rurarz) proszą władze amerykańskie o udzielenie im azylu politycznego.

Zmarli: Tadeusz Baird, Jan Batory, Romuald Cebertowicz, Maria Czapska, Aleksander Ford, Kazimierz Kordylewski, Jerzy Kornacki, Tadeusz Kotarbiński, Kazimierz Michałowski, Janusz Minkiewicz, Józef Prutkowski, Ludwik Sempoliński, Kazimierz Serocki, Michał Sprusiński, Eugenia Umińska, Stefan Wyszyński, Jerzy Żurawlew.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000