"Orientacja na Prawo"

Na to wszystko nałożył się wyjazd na emigrację głównego animatora tego środowiska - Jerzego Targalskiego. Do tego czasu głównym organem było pismo "Niepodległość", na łamach którego kształtowała się myśl programowa i ukazywała się bieżąca publicystyka grupy politycznej, a następnie LDP"N". Po rozłamie redakcja pisma opuściła szeregi partii i sygnowała je jako Grupa Polityczna Pisma "Niepodległość".

Przed działaczami Liberalno-Demokratycznej Partii "Niepodległość" stanęło zadanie powołania nowych tytułów prasowych. Powstało więc kolejne pismo o nazwie "Niepodległość" o zasięgu ogólnopolskim oraz organ Warszawskiego Oddziału LDP"N" "Orientacja na Prawo".

Pierwszy numer "Orientacji na Prawo" ukazał się w czerwcu 1986 roku. Redaktorem naczelnym został Tomasz Dangel (pseud. ("Andrzej Bednarski", "H. Mniszek", "Jacek Wierzbowski", "Jerzy Ostrowski", "Cupus Owczarski", "Paweł Jastrzębowski", "Zbigniew Grzybowski") a w składzie redakcji znalazły się następujące osoby:   

·    Witold Missala ("Bolesław Sadowski", "BS", "Franciszek Bielecki", "Konrad Potocki", "KP"),

·   Dariusz Cherubin ("Eustachy Szujski", "ES", "Jan Boba"),

·   Jacek Laskowski (od jesieni 1986, "Karol Druskiennicki", "Kazimierz Jackowski", "Mediator"),

·   Tomasz Morawski (od 1987, "Grzegorz Recenzent", "Gustaw Sikora", "Józef  Wolski", "Jerzy Wodnicki"),

·   Łukasz Starzewski (od 1987, "Stefan Stefański"),

·   Piotr Majchrzak ("Robert Pawłowski").

Pismo miało również grupę stałych współpracowników, wśród których byli między innymi: Jerzy Targalski (Paryż, "Józef Darski"), Tomasz Mianowicz (Monachium, "Anatol", "Marek Lipiec", "Artur Birutowicz", "Czesław Kozielski", "Kazimierz Białomorski", "Sonia Bielska", "tm126"). Ponadto zamieszczano artykuły m. in. Bronisława Wildsteina, Piotra Wierzbickiego, Jana Marczewskiego, Mirosława Dakowskiego ("Andrzej Pomorski"), Jacka Kwiecińskiego ("Maciej Karwowski"), Wawrzyńca Kaznowskiego ("Bogdan Dembek", "Krzysztof Nowicki").

"Orientacja na Prawo" powstała z inspiracji przebywającego w Paryżu J. Targalskiego, który organizował również pieniądze na wydawanie tego tytułu. Pismo było wydawane w formacie B5 na kserografie, techniką sitodrukową i na offsecie, w objętości od kilku do kilkunastu stron. Nakład wynosił od 2 000 do 5 000 egzemplarzy.

"Orientacja na Prawo" ukazywała się jako miesięcznik, a od nr 47/48 (1989) jako dwutygodnik. Drukiem zajmowało się Wydawnictwo "Niepodległość". Zagranicznymi przedstawicielami pisma w Szwajcarii byli Jerzy Grębski i Maria Nowak (Szwajcaria), Józef Darski (J. Targalski, Paryż), a następnie również Janusz Kubsik (Londyn) i Jacek Fogt (Hamburg). Ostatni 63 numer ukazał się w podziemiu w kwietniu 1990 r., a następnie do lutego 1992 r. pismo ukazywało się w oficjalnym obiegu.

We wstępie do pierwszego numeru redakcja następująco określiła cele pisma: "... chcemy przemawiać własnym głosem - głosem Warszawskiego Oddziału LDP 'N'. Chcemy reagować szybciej na bieżące sprawy, szybciej niż pozwala na to cykl produkcyjny "Niepodległości", wydawanej wspólnym wysiłkiem wszystkich oddziałów. [...] Zdajemy sobie sprawę, że nasza inicjatywa nie jest obliczona na masowego odbiorcę. Publicystyka, którą prezentujemy jest raczej adresowana do czytelnika o określonych gustach politycznych. [...] Celem jaki sobie stawiamy jest przybliżenie ci [czytelniku] naszych poglądów, programu i bieżącej polityki. [...] Dla nas "NA PRAWO" oznacza zwrócenie się do myśli liberalnej i neokonserwatywnej".

Na łamach pisma regularnie  przedstawiane były założenia programowe Liberalno-Demokratycznej Partii "Niepodległość", oświadczenia i stanowiska w bieżących sprawach wydawane przez LDP "N". Redakcja analizowała bieżącą sytuację geopolityczną, szczególnie przemiany w ZSRR i całym bloku komunistycznym, sytuację w Afganistanie oraz problematykę niemiecką.

"Orientacja na Prawo" prezentowała klasyczną i współczesną myśl liberalną i konserwatywną zamieszczaną w rubryce "Klasycy wolności". Zamieszczano publicystykę polityczną i historyczną m.in. Normana Podhoretza, Jean François Revela, Michała Hellera, Pierre’a Loraina, Irvinga Kristola, Françoise Thom, Pierre’a Rigoulta, Geoffrey’a Besta.

W okresie "okrągłego stołu" redakcja była zdecydowanie przeciwna podjęciu rokowań z władzami komunistycznymi i nawoływała do bojkotu wyborów kontraktowych w czerwcu 1989 r.

Wśród licznych tekstów na ten temat, w numerze 42 z maja 1989 r. znalazł się artykuł Józefa Wolskiego (Tomasza Morawskiego), w którym autor następująco uzasadniał decyzję o bojkocie wyborów z czerwca 1989 r.: "Oprócz negatywów wynikających z samej zgody na udział w niedemokratycznych wyborach i wejście do fasadowego ciał ustawodawczego (co można nazwać błędem strategicznym), można dostrzec jeszcze kilka błędów taktycznych popełnionych przez Wałęsę i jego ludzi. Błędy te świadczą, że to strona rządowa dyktowała przy 'okrągłym stole' swoje warunki. Bo czego innego mogą dowodzić takie fakty jak zgoda na system prezydencki zapewniający prezydentowi ogromne uprawnienia. [...] Niestety do swej gry wciągnęli oni także społeczeństwo, choć nie pytali się go wcześniej czy zgadza się na taki układ. Teraz stawia się je w dwuznacznej sytuacji wzywając do udziału w wyborach, gdyż w przeciwnym razie komuniści uzyskają w sejmie zbyt dużą przewagę. [...]       stronnictwa niepodległościowo-radykalne powinny twardo bronić swego bezkompromisowego stanowiska co do wolnych i w pełni demokratycznych  wyborów. Nie możemy dopuścić, aby droga jaką proponują była dla Polaków jedyną alternatywą".

Po zakończeniu czerwcowych wyborów redakcja ostro skrytykowała decyzję o poparciu listy krajowej PZPR przez "Solidarność".

Na łamach "Orientacji na Prawo" dokonano m.in. oceny polskiej racji stanu, zwracając uwagę na ciągłe uzależnienie polityczne od Związku Sowieckiego i fikcyjność zagrożenia ze strony Niemiec. Krytykowana była polityka prowadzona przez obóz solidarnościowy, stale postulowano przeprowadzenie w pełni wolnych wyborów.

Na początku 1990 r. redakcja dokonała politycznego podsumowania wydarzeń z 1989 r. Karol Druskiennicki (Jacek Laskowski) w artykule "Rok przebudowy" napisał m.in., że: "Rozwój sytuacji w Polsce roku 1989 jest przykładem ogromnego sukcesu odniesionego przez komunistów w rozgrywce z opozycją oraz w grze toczonej od pewnego czasu z Zachodem" (nr 56 ze stycznia 1990). Dokonano porównania "Solidarności" z 1981 i 1989 r., zwracając uwagę na słabość polityczną tej ostatniej. Sporo uwagi poświęcono przemianom gospodarczym, analizując założenia planu Balcerowicza. Krytykowano bariery ograniczające prywatyzację przez zachodni kapitał oraz utrudnienia w rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, która miała w niedalekiej przyszłości stać się polską klasą średnią.

Witold Missala w artykule "Co w zamian?" (nr 61 z marca 1990) proponował ponadto, aby: "... pozostałą [po prywatyzacji] część majątku [narodowego] przekazać pracownikom." Prezentowano również własne propozycje zmian gospodarczych autorstwa Jana Marczewskiego. Równie krytycznie oceniono pozostawienie w rękach postkomunistów ogromnego majątku po PZPR.

Na łamach "Orientacji na Prawo" redakcja śledziła również rozwój sytuacji międzynarodowej, szczególnie w naszym regionie Europy. W tym zakresie zwrócić należy uwagę na ważny wywiad z Tarasem Kuzio "O wolną Ukrainę".

W latach 1986-1990 pismo faktycznie pełniło funkcję centralnego tytułu L-DP"N" i odzwierciedlało bieżące stanowisko partii w najważniejszych sprawach politycznych. Jednak zarówno pismo, jak i sama partia nie przetrwało okresu transformacji, a pewną kontynuacją był portal internetowy abcnet.com.pl prowadzony przez Jerzego Targalskiego.

Włodzimierz Domagalski

Wirtualna czytelnia pism podziemnych dostępna jest na stronach Encyklopedii Solidarności