Polskie Fiaty 127p, 128p, 131p, 132p i Zastawa 1100p

Tak o tym pisała ówczesna prasa:

Rozszerzony asortyment żerańskich samochodów

(...) Umowa licencyjna z firmą Fiat z Turynu przewidywała sukcesywne wprowadzanie do produkcji również i w Polsce wszelkich nowości włoskiego licencjodawcy. Zapowiedzi te stają się faktem.     

Począwszy od lipca 1973 roku ruszają dostawy na rynek krajowy dwóch nowych samochodów - Polski Fiat 127p oraz Polski Fiat 132p. Oba te samochody, które będą montowane według włoskich standardów przez Fabrykę Samochodów Osobowych na Żeraniu, rozszerzą w znacznym stopniu asortyment pojazdów dostępnych w sprzedaży. Innymi słowy, obok przyszłego małolitrażowego Polskiego Fiata 126p, montowany będzie nieco większy Polski Fiat 127p, a asortyment dużych samochodów Polski Fiat 125p będzie uzupełniony luksusowym modelem Polski Fiat 132p.

Prasa codzienna podała już wiele szczegółów dotyczących systemu sprzedaży tych samochodów, wpłaty, terminy dostaw itp. Ponieważ zespoły do montażu nowych modeli 127p i 132p będą sprowadzane z Włoch za dewizy opłaty za te samochody - rzecz zrozumiała - będą przyjmowane w walutach wymienialnych, bonach towarowych PeKaO, czy też przelewach z kont dewizowych. (...)

Samochody Polski Fiat 127p i 132p wchodzą do normalnego programu produkcyjnego żerańskiej fabryki. Montowane będą na razie w niewielkich ilościach - w roku bieżącym 1400 sztuk modelu 127p oraz 500 sztuk modelu 132p, wyłącznie dla potrzeb odbiorców krajowych. (...)

Na razie do montażu przyjęto wersje podstawowe, tańsze. Jeśli samochody te cieszyć się będą zainteresowaniem nie wyklucza się montażu różnych odmian tych wozów. (...)

"Motor" 2/1973            

Montaż wspomnianych modeli Fiata był bardziej działaniem propagandowym niż przemysłowym. Wozy przychodziły do Polski w całości, a ów "montaż" obejmował tylko kilkadziesiąt drobnych czynności, w fazie wykończenia pojazdu. Ten zabieg miał być propagandową "polonizacją" tych samochodów. Ilościowo montaż wspomnianych modeli wahał się na poziomie kilkuset sztuk rocznie, każdego z nich.   

Zadania FSO na 1975 rok

Wyprodukować 122.000 samochodów osobowych, w tym: 102.500 Polskich Fiatów 125p, 17.500 standardów montażowych Polskiego Fiata 125p, ogółem 2000 - Polskich Fiatów 127p, 128p, 131p, 132p, Zastawa 1100p.

"Motor" 15/1975   

W sierpniu 1973 roku rozpoczęto w naszym kraju montaż Polskiego Fiat 127p. Było to auto pośrednie, pomiędzy fiatowskimi modelami: małym 126p i dużym 125p. Składanie "127p" trwało do 1975 roku, w tym czasie na nasz rynek, trafiło około 6200 tych aut, ale w tej liczbie zawierają się zarówno wozy zmontowane w Polsce, jak również te, które dotarły do nas w całości.  

Pod koniec 1973 roku, Polski Fiat 127p został poddany badaniom drogowym i homologacyjnym w Instytucie Transportu Samochodowego. Po wyszczególnieniu listy wad, niezbyt uciążliwych ani ważnych, opisano zalety, wśród których wskazywano: dobre ekonomiczne właściwości tego samochodu; przy mniejszych prędkościach zużycie paliwa samochodu Fiat 127p nie przekraczało 5,7 dm³ na 100 km; dobry układ hamulcowy; kształt nadwozia chwalono za estetykę. Ponadto auto było - wygodne, mało awaryjne, dynamiczne i dość proste w obsłudze.

Polski Fiat 127p był niewątpliwie ciekawym uzupełnieniem oferty rynkowej, ale ze względu na niewielkie ilości sprowadzane do Polski oraz ograniczenia w sprzedaży (dostępny tylko w Pekao za dewizy) nie odegrał on znaczącej roli w rozwoju naszej motoryzacji.   

Na początku lat 80, pewną partię Fiatów 127 sprowadzono do Polmozbytu w Lublinie. Całą akcję nazwano szumnie "montażem", ale były to tylko kosmetyczne zabiegi w celu nadania temu autu polskiego sznytu i literki "p".  

W połowie lat 70, zmontowano w Polsce pewną ilość Fiatów 128, w wersji Sport Coupe, a nieco później 3p. Samochody te otrzymywały nazwę: Polski Fiat 128p. Co ciekawe pierwsze egzemplarze Zastaw 1100, zmontowane w FSO, też firmowano jako Polski Fiat 128p, ale szybko z tego zrezygnowano i ustalono nazwę Zastawa 1100p. Polskie Fiaty 128p dostępne były w Polsce tylko za dewizy.

Myśląc o tym samochodzie, w uszach gra mi stara piosenka kabareciarza Jacka Zwoźniaka, którą nuciła kiedyś cała Polska. Jeden z bohaterów tego utworu jeździł właśnie takim autem. Poza wątkiem motoryzacyjnym, piosenka mówi o ponadczasowej niestałości kobiet oraz ich fascynacji bogactwem:

Ragazzo da Napoli zajechał Mirafiori Na sam trotuar wjechał kołami Nosem prezent poczułaś, już taka jesteś czuła Że pomyślałaś o nim - Bel ami On ciemny był na twarzy, a prezent ci się marzył Za dziesięć centów torba w Peweksie Ty miałaś cztery złote, on proponował hotel I nie musiałaś zameldować się (...)

Tak oto Fiat 131 Mirafiori trafił do polskiej pop kultury. Czy był to egzemplarz zmontowany w Polsce? Trudno powiedzieć.  

W drugiej połowie lat 70, samochody Polski Fiat 131p Mirafiori (sedan wersja Special) były montowane na Żeraniu. W naszym kraju wozy te wyjątkowo przypadły do gustu komunistycznym dygnitarzom, więc można je było często spotkać we flotach urzędów państwowych.

Pomiędzy 27 stycznia a 15 maja 1976 roku, na zlecenie Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Samochodów Osobowych FSO, przeprowadzono w Instytucie Transportu Samochodowego badania homologacyjne Polskiego Fiata 131p Mirafiori w wersji 1600 Special. Auto miało wiele zalet. Z pomiarów dokonanych w ITS wynikało, że prędkość 80 km/h samochód z pełnym obciążeniem osiągnął po 11 sekundach, prędkość 100 km/h po 17 sekundach, a prędkość 120 km/h po 27 sekundach. Pojazd nie osiągał jednak podawanej przez producenta prędkości maksymalnej 160 km/h. W rzeczywistości urządzenia pomiarowe wskazywały tylko 151 km/h. Prowadzenie wozu nie było męczące ani uciążliwe. Wszystkie mechanizmy sterowania i kontroli były umieszczone bardzo funkcjonalnie. Auto odznaczało się dużą zwrotnością oraz bardzo dobrym przyspieszeniem. Hamulce w pełni zasługiwały na słowa pochwały. Jeśli chodzi o zużycie paliwa duże zalety ujawniały się przy długodystansowych jazdach z prędkościami nie przekraczającymi 100 km/h. Poduszki i oparcia foteli dawały kierowcy i pasażerom dobrą i wygodną pozycję siedzenia. Bardzo dobry był nawiew i ogrzewanie.

Polski Fiat 131p miał też kilka wad. Jedną z nich był brak osłon chroniących silnik i instalację elektryczną od spodu samochodu przed wodą i błotem. Samoczynne urządzenie rozruchowe gaźnika (automatyczne ssanie) nie zawsze było niezawodne i nie zawsze wyłączało się mimo nagrzania silnika. W warunkach eksploatacji w polskich realiach mankamentem było także zastosowanie niezamykanego korka wlewu paliwa.

Montaż Polskich Fiatów 131p odbywał się w FSO w latach 1975 - 1980. Każdego roku bramy warszawskiej fabryki opuszczało kilkaset sztuk Mirafiori z literką "p".

W latach 1974 - 1977, w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych montowano Polskie Fiaty 132p w wersji GLS 1800. Był to chyba najbardziej ekskluzywny model Fiata z literką "p". Spolonizowane egzemplarze Fiat 132 uzupełniał import wersji z silnikiem o pojemności skokowej 2000 cm³.

Nowości z Żerania

Warszawska Fabryka Samochodów Osobowych specjalizuje się w produkcji i montażu samochodów większej pojemności. W skład jej tegorocznego programu produkcyjnego wchodzi oprócz podstawowego modelu Polski Fiat 125p w rozlicznych odmianach, montaż samochodów Polski Fiat 132p oraz Polski Fiat 128p - Zastawa 1100p.

POLSKI FIAT 125p ulega stopniowej modernizacji, choć jego wygląd zewnętrzny zmienia się w niewielkim stopniu. Nowością, którą zaprezentowano na tegorocznych Targach Technicznych w Poznaniu, był samochód 125p z tablicą rozdzielczą nowego kształtu. Pod wykonaną z elastycznego tworzywa osłoną znalazł się dotychczasowy szybkościomierz z wstęgowym wskaźnikiem prędkości, zaś po obu stronach tablicy rozdzielczej otwory wlotowe powietrza do wnętrza samochodu. Skrytka na drobiazgi, umieszczona na tunelu napędowym, ma na swej krawędzi zestaw przycisków sterujących światłami i urządzeniami ogrzewania. Pod całą szerokością tablicy rozdzielczej znalazła się długa półka na drobiazgi.

POLSKI FIAT 132p montowany jest wyłącznie w wersji GLS. Ta nowa wersja nadwozia różni się powiększeniem oszklonej powierzchni; rzuca się w oczy znacznie większa powierzchnia w tylnych drzwiach samochodu. W silnikach o pojemności 1600 i 1800 cm³ nastąpił dzięki innym regulacjom silnika nieznaczny wzrost mocy rzędu 2 KM. Samochód jest wyposażony w szersze obręcze z promieniowym ogumieniem 185/170 SL 13. We wnętrzu samochodu zwracają uwagę wygodniejsze fotele typu anatomicznego, przy czym ta zmiana nie stwarza warunków wygodniejszego podróżowania piątemu, środkowemu pasażerowi, siedzącemu na tylnym fotelu. Kolumna kierownicy ma obecnie możliwość 6-centymerowej regulacji w pionie.

POLSKI FIAT 128p, czyli ZASTAWA 1100p, od dawna pokazywana jest na targach i wystawach, lecz wciąż nie  znajduje się w sprzedaży. Pertraktacje z jugosłowiańskim dostawcą nie przynoszą najlepszych wyników i stąd opóźnienia w rozpoczęciu montażu tego samochodu w żerańskiej fabryce. Jak nas poinformowano - w bieżącym roku rusza jednak montaż tego jugosłowiańskiego samochodu, do którego będziemy produkowali niektóre elementy, jak np. układ wydechowy.

Przypominamy, że Zastawa 1100p to pięcioosobowa, pięciodrzwiowa limuzyna z silnikiem o pojemności 1116 cm³ i mocy 55 KM. O masie własnej 835 kg. Tak jak wynika z fabrycznych danych technicznych, samochód ten jeździ z prędkością 154 km/h i zużywa 8 - 10 l/100 km. (...)

"Motor" 29/1974

Wartym wzmianki jest fakt, że wprowadzenie do oferty FSO nowego, ekskluzywnego Polskiego Fiata 132p zbiegło się z akcją tępienia prywatnej inicjatywy przez władze PRL-u. Ten przypadek sprawił, że popyt na te, stosunkowo drogie, samochody znacznie wzrósł. Dlaczego? Już wyjaśniam. Owa walka z "prywaciarzami" - jako zakałą zdrowego państwa socjalistycznego - związana była z naliczaniem domiaru (podatku od wzbogacenia) od majątków przewyższających 700.000 zł. Pewnym niuansem tego podatku był zapis, że do majątku nie zalicza się samochodów produkcji krajowej. Z tego powodu spora grupa posiadaczy zachodnich wozów wyzbywała się ich i kupowała w zamian montowane w Polsce i zaliczane jako "produkcja krajowa" - Polskie Fiata 132p.         

Tomasz Szczerbicki