Rzecznik Praw Obywatelskich. Historia powstania
Instytucja RPO została utworzona na mocy ustawy z 15 lipca 1987 roku, w celu strzeżenia praw i wolności obywateli określonych w konstytucji i innych przepisach prawnych.
RPO podejmuje działania na wniosek obywateli i ich organizacji, samorządów oraz z własnej inicjatywy, jeśli poweźmie wiadomość o naruszeniu tych praw. Postępowanie wyjaśniające może prowadzić samodzielnie, zlecić je odpowiednim organom lub zwrócić się do Sejmu o zlecenie kontroli NIK, a w razie stwierdzenia naruszenia praw i wolności może m.in. występować do instytucji i organów winnych naruszenia czy żądać wszczęcia postępowania sądowego, a także przedstawiać swoje oceny i wnioski właściwym organom i instytucjom (np. w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej czy wydania innych aktów prawnych).
RPO powołuje Sejm (za zgodą Senatu) na pięcioletnią (w myśl poprzedniej konstytucji - czteroletnią) kadencję, a może nim zostać osoba wyróżniająca się wiedzą prawniczą, umiejętnościami zawodowymi i dużym autorytetem. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska, dzięki której RPO nie stał się jeszcze jedną instytucją fasadową). Następni rzecznicy to również profesorowie prawa - Tadeusz Zieliński, Adam Zieliński, Andrzej Zoll.
Zobacz także: Kalendarium 1987 roku
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
