Układ Warszawski ( 14.05.1955 r.)
Inaczej - układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Podpisany 14 maja 1955 roku w Warszawie.
Faktycznie organizacja wojskowo polityczna, w której skład wchodziły poza ZSRR - Albania (do 1961 roku), Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Polska, Rumunia i Węgry. Zawarcie sojuszu uzasadniano procesem remilitaryzacji RFN i wejściem tego kraju do NATO. Sygnatariusze układu zobowiązywali się w stosunkach międzynarodowych powstrzymywać od groźby użycia siły, spory rozwiązywać za pomocą środków pokojowych, pakt miał mieć charakter obronny. Formalna równoprawność uczestników paktu była fikcją, wyraźna dominacja radziecka wynikała z przewagi sił militarnych i ideologicznej hegemonii. Dowódcami wojsk UW przez cały okres funkcjonowania sojuszu byli Rosjanie.
Główny organem paktu był Doradczy Komitet Polityczny podejmujący najważniejsze decyzje związane z strategią polityczną i wojskową, w którego pracach uczestniczyli przywódcy partii komunistycznych jako szefowie delegacji krajowych. Inne organy to Komitet Ministrów Obrony, Zjednoczony Sekretariat, Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych. Ważność układu przedłużono w 1975 roku na 10 lat, a w 1985 na 20 lat, jednak polityczne zmiany przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych zadecydowały o kryzysie, a następnie rozpadzie organizacji.
Na odbywającym się w Bukareszcie w lipcu 1989 roku szczycie Układu uznano, że każde państwo ma prawo do niezależnego kształtowania własnej polityki. Problemem była obecność wojsk radzieckich na terenach sojuszniczych krajów, z których każdy indywidualnie uzgadniał terminy i sposób ich wycofania. Dwa lata później - 1 lipca 1991 roku w Pradze - odbyło się ostatnie posiedzenie Doradczego Komitetu Politycznego zakończone podpisaniem protokołu o likwidacji UW.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
