1968 r. Kalendarium wydarzeń w Polsce

3 stycznia 1968 roku kierownictwo polityczne kraju podejmuje decyzję o zawieszeniu wystawiania Dziadów.

 3 - 5 stycznia 1968 roku w Czechosłowacji Plenum KPCz powołuje na I sekretarza Aleksandra Dubczeka na miejsce Antonina Novotnego. Zapowiedź "socjalizmu z ludzką twarzą".

21 stycznia 1968 roku Tadeusz Gieras, adiunkt WSP w Gdańsku, skazany zostaje na 6,5 roku pozbawienia wolności za posiadanie materiałów, które mogłyby zaszkodzić interesom  państwa.

30 stycznia 1968 roku ostatnie przedstawienie Dziadów w warszawskim Teatrze Narodowym. Pod pomnikiem Mickiewicza w Warszawie dochodzi do manifestacji z żądaniem wznowienia wystawiania dramatu.

1 lutego 1968 roku żydowska organizacja charytatywna  "Joint"  otrzymuje w Polsce zakaz działania.

6 - 19 lutego 1968 roku wyrok w procesie Janusza Szpotańskiego. Autor opery satyrycznej Cisi i gęgacze za zawarte w niej  treści zostaje skazany na 3 lata więzienia.

7 lutego 1968 roku spotkanie Dubczeka z Gomułką w Ostrawie. W nieoficjalnych rozmowach poruszano problemy demokratyzacji systemu socjalistycznego. Gomułka kwestionuje propozycje przywódcy czechosłowackiego. Treści rozmów nie opublikowano.

16 lutego 1968 roku warszawska młodzież składa do Sejmu petycję przeciw decyzji zakazującej wystawiania Dziadów.

29 lutego 1968 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Oddziału Warszawskiego ZLP. Zgromadzeni przyjmują rezolucję przeciwko nasilaniu się cenzury i ograniczaniu swobody twórczej oraz domagają się powrotu Dziadów na scenę teatru. Stefan Kisielewski określa system panujący w PRL mianem "dyktatury ciemniaków".

4 marca 1968 roku ogłoszenie decyzji ministra szkolnictwa wyższego H. Jabłońskiego  o  usunięciu   z Uniwersytetu Warszawskiego A. Michnika i H. Szlajfera.

8 marca 1968 roku wiec studentów na dziedzińcu UW. Przyjęcie rezolucji przeciwko relegowaniu i represjonowaniu studentów aktywnych podczas protestów 30 I. Dochodzi do starć między studentami a milicją.

Aresztowania w środowisku uniwersyteckim. Zatrzymanie Kuronia i Modzelewskiego.

9 marca 1968 roku wiec solidarności z UW na Politechnice Warszawskiej. Przygotowanie rezolucji, w której sformułowano żądanie wyjaśnienia i podania obiektywnej informacji o zajściach z 8 marca. Dalsze aresztowania studentów.

W "Życiu Warszawy" ukazuje się artykuł pt. Komu to służy, przedstawiający zajścia w środowisku akademickim jako chuligańskie wybryki "bananowej młodzieży".

11 marca 1968 roku w Trybunie Ludu ukazuje się artykuł Wokół zajść na Uniwersytecie Warszawskim oskarżający o wywołanie zamieszek studentów pochodzenia  żydowskiego.

Wiece studenckie na UW, Politechnice i SGPiS. Młodzież żąda ustalenia odpowiedzialności  za  brutalną  akcję   MO i kłamstwa w prasie.

Wiece studentów w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Lublinie i Łodzi.

Klub Poselski Znak składa interpelację do premiera Cyrankiewicza z zapytaniem, co zamierza uczynić rząd, by powstrzymać brutalność służb MO i ORMO, ustalić odpowiedzialność za brutalne potraktowanie młodzieży oraz w jaki sposób rząd zamierza odpowiedzieć na wątpliwości młodzieży, dotyczące jego polityki kulturalnej.

W zakładach pracy pierwsze zebrania, tzw. masówki, zwoływane w celu demonstracji poparcia dla władz partyjnych.

12 marca 1968 roku milicja rozpędza demonstrację pod gmachem gdańskiego KW.

Zwolnienie ze stanowisk publicznych rodziców zatrzymanych przez MO studentów oraz Romana Zambrowskiego.

12 - 19 marca 1968 roku wiece, demonstracje młodzieży akademickiej w Krakowie, Łodzi, Toruniu, Poznaniu, Wrocławiu.

13 marca 1968 roku MO rozpędza wiec studentów krakowskich i wdziera się na teren UJ.

14 marca 1968 roku przemówienie Gierka w Katowicach - udziela poparcia Gomułce.

14 - 15 marca 1968 roku w Warszawie obraduje VII Zjazd Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, który udziela poparcia kierownictwu partyjnemu.

15 - 16 marca 1968 roku masowe manifestacje młodzieży studenckiej w Katowicach, Krakowie, Wrocławiu.

Strajki studenckie we Wrocławiu, Krakowie, Gdańsku i Łodzi.

19 marca 1968 roku spotkanie warszawskiego aktywu partyjnego z  kierownictwem PZPR. Gomułka wygłasza przemówienie, transmitowane bezpośrednio przez radio i TV, w którym imiennie atakuje osoby pochodzenia żydowskiego (wskutek kampanii  antysemickiej   Polskę opuści w latach 1968 - 71 blisko 13 tys. osób).

20 marca 1968 roku Adam   Rapacki    ustępuje z funkcji ministra spraw zagranicznych.

21 marca 1968 roku rozpoczyna się trzydniowy strajk okupacyjny na Politechnice Warszawskiej i na UW.

Ogłoszenie "Słowa Episkopatu Polski o bolesnych wydarzeniach".

25 marca 1968 roku z UW zostaje zwolnionych kilku pracowników naukowych, m.in. L. Kołakowski, B. Baczko, Z. Bauman, W.  Brus, S. Morawski, M. Hirszowicz.

W związku z postawą wobec wydarzeń w środowisku akademickim ze stanowiska sekretarza Wydziału Nauk Społecznych PAN zostaje odwołany Stefan Żółkiewski.

28 marca 1968 roku ostatni marcowy wiec na UW. Uchwalenie Deklaracji Ruchu Studenckiego.

9 - 11 kwietnia 1968 roku obrady Sejmu. Premier J. Cyrankiewicz odpowiada na interpelację  Koła "Znak".

E. Ochab rezygnuje ze stanowiska przewodniczącego Rady Państwa. Jego miejsce zajmuje M. Spychalski. Na czele MON staje W. Jaruzelski.

Adam Schaff rezygnuje ze stanowiska dyrektora Instytutu Filozofii i Socjologii  PAN.

11 kwietnia 1968 roku Jerzy    Zawieyski    ustępuje z Rady Państwa.

8 maja 1968 roku narada przywódców partii komunistycznych z Bułgarii, NRD, Polski i ZSRR w sprawie Czechosłowacji.

14 maja 1968 roku pod wpływem wydarzeń marcowych zostają zmienione zasady rekrutacji na wyższe uczelnie.  Wprowadzenie  dodatkowej punktacji dla dzieci robotników i chłopów.

22 maja 1968 roku studenckie   demonstracje w wielu państwach zachodnich.

2 czerwca 1968 roku wszczęcie przez Prokuraturę Generalną PRL dochodzenia w sprawie "błędów i zaniedbań" w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN.

 16 czerwca 1968 roku w Paryżu demonstracje studenckie zakończone wkroczeniem policji na Sorbonę. Koniec rewolty studenckiej na Zachodzie.

25 czerwca 1968 roku otwarcie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

26 czerwca 1968 roku w związku z wydarzeniami marcowymi z Uniwersytetu Wrocławskiego usuniętych zostaje kilkudziesięciu studentów i pracowników naukowych.

8 - 9 lipca 1968 roku XII Plenum KC PZPR. Rezygnacja Edwarda Ochaba z funkcji partyjnych.

M. Moczar zostaje zastępcą członka Biura Politycznego i sekretarzem KC PZPR do spraw bezpieczeństwa. W MSW jego miejsce zajmuje Kazimierz Świtała.

15 lipca 1968 roku w Warszawie odbywa się spotkanie 5 państw-stron Układu Warszawskiego (ZSRR, NRD, Węgier, Polski i Bułgarii) w celu omówienia ewentualnych wspólnych akcji wobec Czechosłowacji.

Posiedzenie Sejmu PRL. Dymisje    ministrów    zdrowia   - J. Sztachelskiego i finansów - A.    Albrechta.  Powołanie w miejsce M. Moczara  nowego ministra spraw wewnętrznych - Kazimierza Świtały.

20 lipca 1968 roku uruchomiony zostaje największy w Polsce sztuczny zbiornik wodny na Sanie w Solinie.

20 sierpnia 1968 roku udział Polski w inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, stanowiącej przejaw tzw. doktryny Breżniewa o ograniczonej suwerenności państw socjalistycznych. Jednym z głównych inicjatorów zbrojnej interwencji był - obok L. Breżniewa i W. Ulbrichta - przywódca PRL W. Gomułka.

30 sierpnia 1968 roku we francuskim "Le Monde" ukazuje się protest S. Mrożka przeciwko inwazji na Czechosłowację. Władze polskie zakazują drukowania i wystawiania sztuk Mrożka.

1 września 1968 roku list otwarty Zygmunta Mycielskiego (później także Jerzego Andrzejewskiego, Jana Lebensteina) potępiający agresję wojskową w Czechosłowacji.

 Dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie zostaje Adam Hanuszkiewicz.

8 września 1968 roku uroczystości dożynkowe na stadionie X-lecia, w trakcie których dochodzi do samospalenia Ryszarda Siwca na znak protestu przeciw inwazji w Czechosłowacji.

24 września 1968 roku prezentacja Akropolis S. Wyspiańskiego w reżyserii  Jerzego Grotowskiego w paryskim Theatre de l’Epée de Bois.

W październiku 1968 roku nowa Ustawa o szkolnictwie wyższym daje rządowi prawo mianowania docentów poza normalną procedurą.

12 - 27 października 1968 roku XIX   Igrzyska    Olimpijskie w Meksyku. Drużyna polska zdobywa 18  medali,  w  tym 5 złotych: W. Baszanowski (podnoszenie ciężarów), J. Kulej (boks), J. Pawłowski (szermierka), I. Szewińska (lekkoatletyka), J. Zapędzki (strzelectwo).

W listopadzie 1968 roku V Zjazd PZPR. Goszczą na nim Breżniew, Ulbricht i Żiwkow. Wymiana   kadr   partyjnych. I sekretarzem ponownie zostaje wybrany Gomułka.

Prymas Wyszyński uzyskuje zezwolenie na wyjazd do Rzymu.

7 listopada 1968 roku weryfikacja członków PZPR. Prasa podaje informację o wyrzuceniu ponad 230 tysięcy członków partii.

W Lublinie inauguracja obchodów 50-lecia niepodległości Polski.

4 grudnia 1968 roku ogłoszenie wyroków w procesach  studentów  w  związku z "wydarzeniami marcowymi" (J. Lityński - 2,5 roku, S. Blumsztajn - 2 lata).

20 grudnia 1968 roku wejście w życie zmian ustawy o szkolnictwie wyższym, wprowadzających m.in. "docentów marcowych" (bez stopnia doktora habilitowanego). Ustawa określała obowiązki studentów i regulowała rolę sekretarzy komitetów uczelnianych PZPR.

22 grudnia 1968 roku Władysław Bieńkowski wykluczony z PZPR za opublikowanie  w  Paryżu  książki   Motory i hamulce socjalizmu.

Zmarli: Czesław Chowaniec, Leopold Infeld, Władysław Kędra, Zofia Kossak-Szczucka, Stanisław Pigoń, Lucjan Rudnicki, Ada Sari. 

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000