12 tysięcy ton stali, 100 tysięcy metrów sześciennych betonu. Ikona PRL-u kończy 50 lat
5 grudnia 1975 roku oficjalnie otwarto w Warszawie Dworzec Centralny. W 50. rocznicę tego wydarzenia otwarto wystawę prezentującą historię dworca i jego przedwojennych poprzedników. Zwiedzający i podróżni do 7 grudnia 2025 roku mogą zanurzać się w tej opowieść, gdyż wystawa prezentowana jest w przestrzeniach Dworca Centralnego.
Budowa Dworca Centralnego stała się jednym z priorytetów władzy ludowej na lata 1971 - 1975. Aby budowla powstała zużyto 12,5 tysiąca ton stali, 100 tysięcy metrów sześciennych betonu, 80 tysięcy metrów kwadratowych szkła, 50 tysięcy metrów kwadratowych kamienia. Z Dolnego Śląska sprowadzono marmury i granity zdobiące wnętrza dworca. Budynek, który miał stać się chlubą Polski Ludowej, musiał być nowoczesny, dlatego w zachodnich krajach zakupiono automatyczne drzwi i ruchome schody. Wielki plan powiódł się i 5 grudnia 1975 roku Edward Gierek uroczyście przeciął wstęgę otwierający tym samym Dworzec Centralny.
Zobacz również: Damian Markowski: Mam wrażenie, że historycy ukraińscy znacznie częściej wolą rozmawiać o akcji "Wisła"
Pomysł budowy centralnego dworca dla Warszawy nie pojawił się w latach 70., jest o wiele starszy. Pierwsze idea, aby stworzyć takie miejsce, pojawiły się już w II połowie XIX wieku. A po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, gdy sytuacja na granicach stała się na tyle stabilna, na ile było to możliwe, w latach 30. XX wieku rozpoczęto budowę głównego dworca w Warszawie, niestety pożar i wojna zniweczył wszytko. W pierwszych latach po wojnie funkcjonował jedynie tymczasowy dworzec Warszawa Główna Osobowa. W latach 60.wraz z ukończeniem przelotowej linii średnicowej znów powrócono do pomysłu, że w centrum miasta powinien znajdować się dworzec kolejowy. Początkowo był to jedynie przystanek z drewnianymi pawilonami. Dopiero na początku lat 70. ruszyła budowa.
Zobacz również: Agnieszka Trawicka: Stan wojenny mógł powodować traumy
Wszystkie etapy historii idei głównego dworca kolejowego w Warszawie i jej realizacji zostały przedstawione na wystawie: "50 lat Dworca Centralnego w Archiwach Państwowych", której kustoszem jest dr Adam Grzegorz Dąbrowski z Archiwum Akt Nowych.
- Udało się nam odnaleźć materiały, które nawet dla znawców historii Warszawy mogą być zaskoczeniem. To nie tylko efektowne ujęcia konstrukcji hali głównej czy estakad, ale także dokumenty i fotografie z codziennego funkcjonowania prowizorycznego dworca, sceny z budowy oglądanej oczami mieszkańców, ujęcia nieistniejącej już dziś hali kasowej czy dawnych punktów informacji, zastąpionych obecnie elektronicznymi tablicami - podkreśla dr Adam Grzegorz Dąbrowski - To są prawdziwe archiwalne smaczki, które pozwalają zobaczyć Centralny nie jako martwy obiekt, ale jako żywy organizm miasta.
Wystawa jest efektem współpracy Archiwów Państwowych i Polskich Kolei Państwowych, można ją obejrzeć w budynku Dworca Centralnego od 5 do 7 grudnia 2025 roku.
Zobacz również: Pomiędzy trzepakiem a szlabanem. Jak zmieniły się nasze podwórka
